Бірінші жыныстық қатынас туралы: мифтер, ережелер және кеңестер

Бірінші жыныстық тәжірибе — ең қобалжытатын тақырыптардың бірі. Оны жиі көптеген мифтер, стереотиптер мен күту сезімдері қоршап тұрады, сондықтан бұл алаңдаушылық пен көңілсіздікке әкелуі мүмкін. Сексология саласының психологы Асель Шаназаровамен бірге бірінші жыныстық қатынасқа қалай дайындалуға болатынын, нені ескеру керегін және неге ең бастысы — өзіңе де, серігіңе де құрмет көрсету екенін талқылаймыз.

– Біздің мәдениетімізде бірінші секске қатысты қандай мифтер бар?

– Ең алдымен, бізде және көптеген елдерде бірінші рет әрқашан қыздарға ауырсыну мен қанмен байланысты деген миф бар. Бұл миф өте ежелден келе жатыр, және тек соңғы екі жылда ғана ауырсынуды сезіну мен шыдау — қалыпты емес деп айтыла бастады. Әрқашан да, әркімде де бірінші ретте қан болмайды. Біріншіден, көп нәрсе қыздың физиологиясына байланысты. Екіншіден, маңыздысы — жұп арасындағы эмоционалдық байланыс пен екі адамның бір-бірін физикалық тұрғыда дайындау қабілеті. Оларға прелюдия жасау: төсекте алдын ала құшақтасу, еркелету, ұшқынды сүйісулер — осының бәрі жыныстық қатынасқа дейінгі дайындыққа жатады. Бірақ ұмытпау керек: прелюдия тек төсектегі әрекеттер емес. Прелюдияға интимдік қатынасқа дейінгі өміріңіздегі барлық нәрсе кіреді: өмір салты, эмоционалдық интеллект, жұп ішінде мәселелер мен сұрақтарды талқылай білу қабілеті, қамқорлық, гигиена, бір-біріңіздің мінез-құлық ерекшеліктерін қабылдау, күн тәртібі және тағы басқа. Күнделікті өмір арқылы сіз жыныстық қатынас пен секс үшін жайлы жағдай жасайсыз.

Екінші миф: жастар ласкалармен, петтингпен және пенисо-вагинальды емес басқа да жыныстық әрекеттермен алғаш рет айналысқанда, бұл «нақты секс» емес деп ойлайды. Жыныстық өзара әрекет түрлері көп — бәрі тек ену актісіне келіп тірелмейді. Ең бастысы — контакт келісім бойынша болуы, зорлықсыз болуы және ләззат әкелуі.

Үшінші миф контрацепцияға қатысты. Көп жастар білмейді: жасөспірім қызда бірінші етеккірден кейін-ақ жүктілік орын алуы мүмкін және көбіне контрацепцияға мән бермей жатады. Сонымен қатар, кез келген жыныстық контакт — бірінші немесе жүзіншісі болсын — қорғанышсыз болса, жүктілікке және жыныстық жолмен берілетін инфекцияларға әкелуі мүмкін. Егер сіздің серігіңіз бірінші адам болса, бұл жүктілік қауіпі жоқ деген сөз емес.

Төртінші миф: өмірде секс болмауы ерлі-зайыптылардың, еркектер мен әйелдердің денсаулығына және көңіл-күйіне әсер етіп, «энергетикалық тұрып қалуға» алып келеді. Секс базалық физиологиялық қажеттілік емес. Секс болмағандықтан ешкім өлмейді және өлмейді де. Біздің көңіл-күйіміз секс секілді бір ғана нәрсеге тәуелді емес, оны көтеретін басқа себептер де бар. Егер көңіл-күйіңізді тек секс қана көтере алатын болса, онда сексуалдық тәуелділік мәселесін ойлану керек және неге қуаныш пен бақыт сезімі жоғалғанын түсіну қажет. «Тұрып қалулармен» күресуге спорт, монша, йога, салауатты өмір салты және қыздарда тұрақты менструалдық цикл көмектеседі.

Бесінші миф: егер ер адамның қозғаны бар да, оған секс ұсынылмаса, онда оның барлық жері ауырып, оның денсаулығына зиян келтіріледі. Секстен бас тарту көбіне психологиялық қолайсыздық тудырады, физикалық ауырсыну емес. Егер ауыр сезім өткір болса, бұл ер адамның сексуалдық денсаулығында мәселе бар екенін көрсетуі мүмкін — осыған назар аудару қажет. Өкінішке орай, бұл мифпен ер адамдар кейде қыздарды манипуляциялау үшін пайдаланады.

– Бірінші секс үшін қай жас қолайлы?

– Еліміздің Қылмыстық кодексіне сәйкес, некеге тұруға және жыныстық өмірді бастауға рұқсат берілетін келісім жасы — 16 жас. 16 жасқа толмаған адаммен жыныстық қатынас — қылмыстық жауапкершілікке әкелуі мүмкін және тіпті зорлау ретінде қарастырылады.

Жалпы алғанда, алғашқы жыныстық тәжірибе адам оған моральдық және менталдық тұрғыдан дайын болғанда, сондай-ақ бұл тәжірибені бірге өткізгісі келетін серігі болғанда орын алуы керек. Өйткені ол өмір бойы есте қалады.

– Жігіт бірінші секс туралы нені білуі керек?

– Ең алдымен, алғашқы тәжірибе әрқашан мінсіз бола бермейді. Бірақ жігіт қандай жағдайда да презерватив қолдануы керек. Екі жақтың да денсаулығына қамқорлық жасау маңызды. Презервативті дұрыс сақтау, тасымалдау және ашу жолдарын алдын ала үйрену қажет.

Алғашқы жыныстық тәжірибеге дейінгі және кейінгі қарым-қатынас өте маңызды. «Алдындағы» диалог бір-біріне бейімделуге көмектессе, «кейінгі» әңгіме жағымды эмоцияны сақтауға немесе бірнәрсе дұрыс болмаған жағдайда қысылу мен қобалжуды жеңілдетуге мүмкіндік береді. Тіпті кейін бірге болмайтын болсаңыздар да, позитивті коммуникация сыпайы түрде араны үзуге ықпал етеді. Егер қатынасты жалғастырғыңыз келсе, жыныстық қатынасқа дейінгі және кейінгі әңгіме мен қамқорлық қарым-қатынасты нығайтады.

Жыныстық қатынасқа түсу үшін жігіт қыздың белсенді келісімін алуы керек. Қыз кез келген уақытта «жоқ» деп айтып, процесті тоқтата алады, және оның шешімін сабырлы әрі манипуляциясыз қабылдау маңызды.

Өз кезегінде жігіт те өзін жайсыз сезінсе, қатынасты тоқтата алады. Кейбір жұптар жыныстық қатынас кезіндегі өзара түсіністі жақсарту үшін алдын ала СТОП-сөзге келісіп алады.

Кей жағдайда әкелер ұлдарының «ер» болғанын қалап, бірінші тәжірибені алу үшін оларды жыныстық қызмет көрсететін әйелдерге апарады. Бірақ көбіне ұлдардың дәл осындай алғашқы тәжірибені психологиялық жарақат ретінде қабылдауы мүмкін екені ескерілмейді, өйткені көп жағдайда олар алғашқы тәжірибені сүйікті қызымен, өзара сезім бар ортада өткізгісі келеді.

Немесе кейде жігіттің достары оны «ұятқа қалдырмау үшін» одан үлкен, тәжірибелі әйелмен кездесуді ұсынады. Ер балаларға да, қыздарға да жарақатсыз әрі жағымды тәжірибе алу үшін серіктеспен эмоционалдық байланыс маңызды екенін түсіну керек. Өзін-өзі алдау, көңілінің қалуы немесе ішкі сенімге қарсы сатқындық сияқты сезімдерге жол бермеу үшін бұл ескерілуі тиіс.

Мен жігіттерге өздеріне мынадай сұрақтарды қоюды ұсынар едім: сен бұл алғашқы тәжірибені қалай алғың келеді, кіммен, серіктес қандай қасиеттерге ие болуы керек, айналасыңдағы жағдайдың қандай элементтеріне назар аударасың.

– Қыздарға бірінші секс туралы не білу керек?

– Жалпы алғанда, жігітке қатысты айтылғандардың барлығы қыздарға да қатысты. Бірақ біздің дәстүрлі менталитетімізді, қыздар мен жігіттердің әртүрлі тәрбиеленетінін және әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың өсуін ескере отырып, мен тағы да белсенді келісім ережелерін білу және «стоп» деу құқығының маңыздылығына назар аударғым келеді.

Тек сенімділік пен қалау болған жағдайда ғана жыныстық тәжірибеге келісуге болады. Егер бірдеңе дұрыс болмай жатса, жайсыздық пайда болса немесе дайын еместігіңді түсінсең, әрқашан «стоп» деуге болады. Контрацепцияға көңіл бөлу – оны кім сатып алғанына қарамастан – қалыпты құбылыс. Қыз да дайындыққа үлес қоса алады: өз денсаулығына, гигиенасына, сондай-ақ орынның қауіпсіздігі мен жайлылығына мән беру арқылы. Ауырсынуға немесе жайсыздыққа төзуге болмайтынын, ал жақындыққа дейін, кезінде және одан кейін барлық сұрақтарды талқылаудың қалыпты екенін есте сақтау маңызды.

Сонымен қатар, жыныстық тәжірибенің болуы әрқашан қарым-қатынасқа, некеге немесе балаға әкелмейді. Бұл ешкімді жақсы немесе жаман етпейді – өмір кейде солай қалыптасады. Егер алғашқы тәжірибеден кейін серіктес кенет жоғалып кетсе – өкінішке қарай, мұндай жағдайлар болады. Бұл сен туралы емес, оның таңдауы туралы айтады. Өмір жалғасады.

Қыздың өз етеккір циклін білуі, жүктілікті жоспарлау үшін өз ағзасы мен денесінің ерекшеліктерінен хабардар болуы – өте жақсы.

– Бір-біріне қандай сұрақтар қою керек?

– Ең алдымен – қауіпсіздік және тәжірибе туралы.

Егер серіктестің жасы 16 болса, оның сексуалдық тәжірибесі туралы сөйлесу өте маңызды. Талқылаңыз: бұған дейін жыныстық қатынас болды ма, әлде бұл бірінші рет пе? Қысылмай, анализдер мен анықтамалар туралы сұраңыз: екі тарап та өздерінің жыныстық жолмен берілетін ешқандай инфекциямен ауырмайтынын бір-біріне растауы керек. Сондай-ақ, күткендеріңіз бен тілектеріңізді дауыстап талқылаңыз: нені қалайсыз, ал нені жасауға тыйым саласыз. Денеңіздің жанасуға болмайтын аймақтарын талқылаңыз, сондай-ақ «стоп-сөзді» алдын ала келісіп алыңыз – бұл сөз айтылған кезде серіктес әрекетті дереу тоқтатуы тиіс.

Бұдан бөлек, қажетсіз жүктіліктен қалай қорғанатыныңызды анықтап алыңыз.

Жыныстық қатынасқа дейін бір-біріңізден сұраңыз: егер жүктілік орын алса, не істейміз? Екі жақтың да шамамен болса да жоспары болуы маңызды. Егер серіктестердің біреуі немесе екеуі де бала қаламаса, бұл міндетті түрде презервативпен қорғану керектігін білдіреді.

– Сексті қалай қауіпсіз етуге болады?

– Ең алдымен, ашық пікірлесу мен келісімдер маңызды.

Өздеріңіздің эмоциялық та, физикалық та осал тұстарыңыз туралы айтыңыз. Кез келген күмән немесе қорқыныш болса, мұны серіктеске міндетті түрде ескерту керек. Егер сізді түсініп, айыптамай, елемей немесе бағаламай тыңдайтын болса – байланысты жалғастыруға болады.

Физикалық қауіпсіздікке қатысты орын, уақыт және бірге болу ұзақтығын талқылау қажет. Әсіресе қыздар үшін, жақын адамдарыңыздың немесе құрбыларыңыздың сіздің қайда екеніңізден хабардар болғаны маңызды. Егер бірдеңе дұрыс болмаса, не істейтініңізді және кімге көмекке жүгіне алатыныңызды білуіңіз керек.

Презерватив – жыныстық жолмен берілетін инфекциялардан (ЖИТС/АИТВ қоса) ең сенімді қорғаныс құралы. Қалаусыз жүктіліктің алдын алу үшін презервативтен бөлек, ауыз арқылы қабылданатын контрацептивтер немесе жатырішілік спираль қолдануға болады. Бірақ соңғы екеуін тек гинеколог дәрігер ғана тағайындай алады.

– Егер жігіт презервативтен бас тартуды талап етсе не істеу керек?

– Процесті бірден тоқтатып, өз келіспеушілігіңізді білдіріңіз. Қажет болса, кетіп қалыңыз. Өз денсаулығыңыз бен қауіпсіздігіңіз – ең басты басымдық, әсіресе жоспарланбаған жүктілікті немесе инфекцияларды қаламасаңыз. Егер жаңа ғана танысқан серіктес сенімсіздік, қорқыныш немесе кернеу тудырса, міндетті түрде тоқтап, алыстаңыз. Денеңіздің сезімдеріне және интуицияңызға сеніңіз.

Әр жыныстық қатынастан кейін міндетті түрде дәрігерге қаралу керек пе және қаншалықты жиі?

Жоқ, әр жыныстық қатынастан кейін тексерілу қажет емес. Кез келген симптом пайда болғанда дәрігерге жүгіну керек: қышыну, бөліністер, етеккірдің кешігуі. Әсіресе бірінші жыныстық қатынастан кейін қан кету жалғасса немесе ауырсыну сезілсе – бұл дереу дәрігерге қаралуға нақты себеп.

– Алғашқы сексуалдық байланыс кезінде ұяңдықты қалай жеңуге болады?

– Өз ұяңдығыңыз туралы серіктеспен ашық айту қажет. 

Бірге отырып, ыңғайсыздықты жеңуге не көмектесетінін ойластырыңыз. Мүмкін, өзін-өзі бағалауды жақсарту керек болар немесе бірге еңсерудің ортақ тәсілдерін табарсыздар. Жұмсақ әзіл ахуалды жеңілдетуі мүмкін. Жақсы идея – массаж сияқты тактильдік байланыстан бастау. Есіңізде болсын, алғашқы сексуалдық тәжірибе әрқашан пенетрацияны (пенистің қынапқа енуін) білдірмейді. Тактильдік ласкалар, оральды секс немесе петтинг – бұл да жыныстық әрекет. Бәрін бірден бастау міндетті емес, пенетрацияға асықпаңыз, жай ғана жайлы денелік байланыста болуды байқап көріңіз.

– Босаңсу үшін алкоголь немесе басқа заттарды қолдану керек пе?

– Жоқ, бұл – жаман идея. Олар қабылдауды бұрмалайды және қауіпсіз емес шешімдерге әкелуі мүмкін. 

Егер адам алкогольсіз босаңсый алмаса, ол қысқа мерзімді әсер беруі мүмкін, бірақ ұзақ мерзімде бұл – мәселе. Егер сізді алкоголь ішуге үгіттесе, ал сіз қаламасаңыз – бұл сіздің жеке шекараларыңыздың бұзылғанының айқын белгісі. Мұндай жағдайда кетіп қалу немесе нық «жоқ» деп айту жақсы.

Уақыт өте келе жыныстық жақындық сезімталдықты дамытып, эмоциялық байланысты күшейтеді. Егер адам алкогольсіз секс кезінде қиындық сезінсе, бұл оның денелік және эмоциялық саласында мәселе барын білдіруі мүмкін. Жақындыққа жету үшін сыртқы стимуляторларға сүйенетін адаммен қарым-қатынас құруға тұрар-тұрмасын ойланған жөн.

– Әйел оргазмы неге байланысты?

– Оргазм ең алдымен мида түзіледі. Әрбір қыз оны өзінше сезінеді. Бұл денедегі жеке сезімтал аймақтарға, стимуляцияның түріне және осы аймақтардың қаншалықты дамығанына байланысты.

Оргазм алу үшін ең алдымен қыздар да, жігіттер де өздерін қауіпсіз, сенімде, жылулықта сезінуі, серіктесімен өзара түсіністікте болуы маңызды. Қыз қаншалықты босаңсыған болса, оргазмға жету мүмкіндігі де соншалық жоғары болады. Нәтижені ойлаудан гөрі, процестің өзіне ену де көмектеседі.

Маңыздысы – оргазм әрқашан бола бермейді, әсіресе жыныстық өмірдің басында, және бұл – қалыпты жағдай. Оргазмға жетуді мақсат етудің қажеті жоқ, ең маңыздысы – серіктеспен сенімді қарым-қатынастан ләззат алу.

– Қыз неге оргазм сезінбеуі мүмкін?

– Бұған көптеген себептер болуы мүмкін: сексуализацияланған зорлықтан алған психологиялық жарақаттар, ұят, сенімсіздік, қысылу, кеңістіктің қауіпсіз еместігін сезіну және босаңсуға кедергі келтіретін факторлар.

Айта кету керек, барлық әйелдер өмірінде оргазм сезіне бермейді, бірақ бұл олардың өмір сапасына әсер етпейді.

Егер сіз бұл туралы серіктесіңізбен ашық сөйлесе алсаңыз және ол сізді қолдап, жағдайды ушықтырмай, керісінше өзіңіз болуға көмектессе, онда оргазмға бас қатырмаңыз. Бұл ұмтылысты босатыңыз да, сәттен ләззат алуға тырысыңыз.

– Оргазмды қалай сезінуді үйренуге болады?

– Оргазм әртүрлі деңгейде сезілуі мүмкін. Ол міндетті түрде жатырдың қатты жиырылуымен немесе бүкіл дененің дірілдеуімен қатар жүрмейді.
Маңыздысы – өз денеңізді тыңдай білу, ішкі сезімдермен байланыс орнату, релаксация техникасын меңгеру. Сондай-ақ, серіктеске сену, бақылауды бөлісу, ашық сөйлесу және процесті табиғи қабылдау керек. Өз-өзіңізге уақыт беріңіз.

– Серіктес секс тақырыбында не оқи алады?

– Мен Лев Моисеевич Щегловтың «Сексолог жазбалары» кітабын ұсынамын.
Әйел сексуалдылығы қызықтырса – Наоми Вульфтың «Әйел нені қалайды» атты еңбегін оқуға болады.
Сонымен қатар, екі серіктеске де «Сексуалдық интеллект» кітабы пайдалы болады.

– Жүктілік болған жағдайда не істеу керек?

– Егер жүктілік орын алса, алдымен өз мүмкіндіктеріңізді бағалап, балаға лайықты күтім мен тәрбие бере алатыныңызды ой елегінен өткізіңіз. Сенімді адамдармен – ата-анамен, жақын туыстармен сөйлескен дұрыс.

Ең маңыздысы – жүктілікті сақтау немесе тоқтату туралы шешім қыздың өзіне тиесілі. Ол өз дайындығын, физикалық және қаржылық жағдайын ескере отырып шешім қабылдайды. Ешкім оған қысым жасауға құқылы емес, себебі бұл – оның денесі.

Мұндай жағдайда психологтың, гинекологтың және қолдайтын ортаның көмегіне жүгінген дұрыс.

Жасырын абортқа немесе денсаулыққа қауіпті әрекеттерге ешқашан бармаңыз. Әрқашан қауіпсіз медициналық жолдар және көмектесе алатын адамдар болады. Бұл жағдайда сіз жалғыз емессіз.
Егер ата-анаңызға айта алмасаңыз немесе дәрігерге бара алмай жатсаңыз, жастарға арналған тегін кеңес орталықтары бар. Сондай-ақ, «Аспан» чат-ботына (@aspanchatbot) жазып, сұрақ қойып, қажетті байланыстарды білуге болады.

Қалай болғанда да, бұл жағдаймен жалғыз қалмаңыз!